viernes, 2 de diciembre de 2011

Asturias (y se emitirá a través de AVIP a todos los Centros del Campus Noroeste)

Presentar el arte rupestre prehistórico al público: experiencias, retos y perspectivas de futuro

Para todos aquellos que disfrutan contemplando el arte rupestre prehistórico.


En 2001 abrían al público las nuevas instalaciones del Museo de Altamira en Santillana del Mar (Cantabria), abordando una nueva forma de presentar al público el arte rupestre prehistórico y generando un enorme impacto mediático. Diez años después esa línea de intervención expositiva se ha consolidado en el territorio peninsular de la mano de un buen conjunto de nuevas experiencias que, de una u otra forma, se han beneficiado de esa reflexión inicial generada desde el proyecto Altamira.

Lugar y fechas

Del 13 al 16 de diciembre de 2011 Ver calendario y horario
Programa
  • martes 13 de diciembre
    • 15:00-16:00 h. Recepción y entrega de documentación.
      • 16:00-16:30 h. Bienvenida institucional e inauguración del curso.
        • 16:30-18:30 h. El arte rupestre prehistórico: conservar, investigar, difundir
          • Mario Menéndez Fernández
        • 18:30-20:30 h. Un Parque Arqueológico y un Museo para los grabados prehistóricos del Vale del Côa
          • Antonio Martinho Baptista
        • 20:30-21:00 h. Coloquio y debate
          • Mario Menéndez Fernández
          • Antonio Martinho Baptista
      • miércoles 14 de diciembre
        • 16:00-18:00 h. La presentación al público del arte rupestre en los planes de estudio universitario
          • Beatriz Comendador Rey
        • 18:00-20:00 h. Itinerario Cultural Europeo “Caminos de Arte Rupestre Prehistórico”: un modelo para la cooperación e intercambio de experiencias
          • Ramón Montes Barquín
        • 20:00-21:00 h. Coloquio y debate
          • Beatriz Comendador Rey
          • Ramón Montes Barquín
      • jueves 15 de diciembre
        • 16:00-18:00 h. El Centro de Arte Rupestre Tito Bustillo: una apuesta por la museografía didáctica y por un equipamiento sostenible
          • José Antonio Fernández De Cordoba
        • 18:00-20:00 h. Virtualización y entorno 3D: experiencias en relación con el arte rupestre prehistórico
          • Diego González Aguilera
        • 20:00-21:00 h. Coloquio y debate
          • José Antonio Fernández De Cordoba
          • Diego González Aguilera
      • viernes 16 de diciembre
        • 16:00-18:00 h. 10 años del nuevo Museo de Altamira: balance y nuevos retos
          • José Antonio Lasheras Corruchaga
        • 18:00-20:00 h. Hacia una gestión integrada de los petroglifos de Galicia: el Parque Arqueolóxico da Arte Rupestre de Campo Lameiro
          • José Manuel Rey García
        • 20:00-20:30 h. Coloquio y debate
          • José Antonio Lasheras Corruchaga
          • José Manuel Rey García
        • 20:30-21:00 h. Clausura del curso
        Horas Lectivas
        Horas lectivas: 20
        Créditos
        1 crédito ECTS y 2 créditos de libre configuración (en trámite).
        Inscripción

        La matrícula no estará conforme hasta que se entregue el justificante del ingreso en la secretaria del Centro en el que formalizó la solicitud, bien personalmente, por correo electrónico o fax.

        Matrícula Ordinaria
        Asistencia por videoconferencia42 €
        Presencial C.A. Pontevedra50 €
        Matrícula online

        viernes, 19 de agosto de 2011

        Nos Ballotes

        Xa a tardiña, nos Ballotes, namentres preparabamos o evento, pasou por alí Maruxa, veciña do Salgueiral. Pregunteille- cómo lle chaman a aquela pedra de alí abaixo?; Sorriu e contestou – O Encanto; E logo contounos de viva voz aquilo de “Ola de ouro, ola de prata, ola de veleno que mata”. Despois marchou en zapatillas como quen leva o vento.

        O solpor foi fermoso, coma sempre. O sol deixounos polo Barbanza proxectando as últimas raiolas sobre as “pedras escritas”.

        Sentámonos á espera da xente… non sabíamos que tanta.

        Dixera en broma, que cun pouco de sorte, ademais de gravados, veríamos estrelas. Onte, 18 de agosto, a sorte quixo que cruzase o ceo dos Ballotes un deses bólidos brillantes que ultimamente sucan o ceo. Pasou por riba de nos en dirección norte, soltando sobre a Pedra do Encanto a súa estela luminosa. Din que dan boa sorte.

        Debeu ser por iso, que a iso das dez trinta, a pesares das ameazas de mouros, máis de cen persoas e aínda algún vagalume, achegáronse onde as luces. Nunca pensara que tanta xente viría. Había xente de todas as idades, moitos rapaces e tamén nenos. Non con certa dificultade, puidemos ir amosando as principais figuras. A megafonía contribuía a que as explicacións chegaran a todos. A Felix e a Merino tocoulles a parte máis difícil, a de dirixir as luces e manexar os cables polo medio da xente. O interese e a boa disposición de todos axudou a subsanar as dificultades cun grupo tan numeroso.

        Finalmente falamos tamén das lendas, aínda alguén contou algunha.

        Penso que marcharon tranquilos, alomenos levaban unha receita contra encantos de mouras.

        Nós estamos contentos pola resposta e ledos polo clima conseguido. Por ver tanta xente interesada en pasar unha “longa noite de pedras”.

        As pedras sempre estiveron diante dos ollos. Pero o importante é o que “fica fora da vista”. So co pensamento, por unha noite, conseguimos erguer das pedras aqueles cervos, que recuperaron, por unha noite ,a súa presenza na paisaxe da marxe sur de Arousa, alí onde o Ulla se converte en ría.

        Pensamos repetilo. Melloraremos na loxística e na organización. De momento, grazas a todos po vires e por poñelo fácil.

        PODEDES ENVIAR AS VOSAS FOTOS A ESTA DIRECCIÓN:

        pasadoreciclado@gmail.com




        Resumen en Arousa TV


        Visita Nocturna a los Petroglifos de Os Ballotes en Bamio (La Voz de Galicia- Edición Arousa- 20-08-2011). Crónica sobre a visita nocturna aos gravados (en non "pinturas") de Os Ballotes.









        Una "longa noite de pedra" de 5.000 años (Faro de Vigo-Edición Arousa-
        20-08-2011) Crónica sobre a visita esperada aos Ballotes dende fai un século (e non dende a Prehistoria, e menos a Idade de Pedra) en que foi publicado o conxunto por primeira vez. Gravad

        os, algúns simples como coviñas, que poderían ter ATA 5.000 anos de antigüidade, aínda que a Idade do Bronce (hai una 4000 anos) sería a cronoloxía máis aceptada para os Ballotes, agás os motivos modernos e os repicados dos que falamos.

        Bamio viaja en el tiempo a través de la historia de los "mouros" y de los petroglifos. (Diario de Arousa- 20-08-2011).




        sábado, 13 de agosto de 2011

        "Longa Noite de Pedras"



        O próximo día 18 de Agosto, as 22.30 da noite, acenderemos as luces para pasar unha "Longa Noite de Pedras" nos petroglifos de Bamio.

        A actividade é unha iniciativa do Ateneo de Arousa en colaboración co Concello de Vilagarcía de Arousa, dentro do programa das festas de San Roque.
        A mesma hora está programado cine na rúa Castelao, coa proxección de E.T. O Extraterrestre.
        Haberá que decidir entre "un dedo iluminado alieníxena", ou os "cervos iluminados" gravados na rocha na prehistoria.
        Esperámosvos nos Ballotes!


        domingo, 3 de julio de 2011

        Fronte ao faro de Carril




















        Fronte ao faro de Carril, Cortegada no fondo, coas "lombas da Ulla" dunha banda, e o con Branco e as Malveiras no mar de Arousa polo outro, pensaba que ese é o meu lugar favorito no mundo.

        Onte, o mar, a música e o sentir da xente que alí se reuniu, fixo xurdir a ledicia do fondo do esprito, do mesmo xeito que os barcos arbolaban as velas.













        No Gato Negro de Carril, estaban as maquetas de Manuel García (e as cedidas polo Museo do Mar), ou as fotografías da carrilexa Margot Fernández.
        Abaixo, unha impresionante "chea" de fotografías reunidas polo Faiado da Memoria, retrataban un pobo "deitado no mar". O mellor, os comentarios na sala. Sobraban outros. Sentarse e escoitar as conversas entre os entusiasmados veciños.
        De fondo, as voces do vídeo testemuñaban de primeira man as vivencias doutros tempos, como as do Xiné ou da Lita.


















        Falaba Fernando (da asociación Rompetimóns), da falla de axudas, das dificultades, do esforzo, da implicación da xente, do traballo por facer e da vontade decidida de turrar por un xeito de entender o legado cultural do que somos todos responsables. Non deixar perder o que somos... deso falaba.

        Dende A Pedra do Encanto, facemos chegar o no agradecemento a asociación Rompetimóns, a os do Faiado da Memoria, as xentes de Carril e Vilaxoán e a todos cantos
        participaron na organización do X Encontro de Embarcacións Tradicionais de Galicia. O seu traballo e esforzo foi imenso.
        Inmensa será a recompensa.
        Parabéns.

        Remato coas dornas: Froiña, Nai, Maricha e Parrula ... porque dalgún xeito o meu pai tiña que estar alí, fronte ao faro de Carril.

        domingo, 26 de junio de 2011

        Crónica en András


        O día 24 de Xuño, recén estreado o verán, a eso das nove, xuntáronse unhas vinte personas en András a escoitar a conferencia de Elías López-Romero sobre as intervencións feitas no círculo lítico de Lobeira.
        Os autobuses subían cheos de xente... pero camiño dun funeral. Na Casa de Cultura recén rematara un obradoiro sobre cestería con maioría de mulleres.

        Na sala, ao fin, maioría de homes...

        Elías comezou pola paisaxe, pero no minuto dez, un tractor obrigou a deter a charla metendo o ruido polo medio das verbas. Tribulacións do medio rural.

        Elías falou do conxunto estudado, da metodoloxía da intervención... pouco a pouco o sistema de gradiometría, os sistemas tridimensionais de rexistro, a escavación... os pasos dados no traballo de investigación, cada un cosido ao anterior.

        Impresión na cara dos veciños ao ver a foto do voo americano do 1956 no que se percibía un camiño antigo polo medio do conxunto, cara o cumio de Lobeira, do que ninguén se lembraba.

        Restou tempo para as preguntas. Din que neste tipo de conferencias a xeite "escoita pero non entende".


        Non semella, se atendemos as preguntas planteadas ao fin. Algunhas foron sobre o tempo, interesándose polas datacións ou solicitando aclaracións sobre a anterioridade do círculo lítico con respecto
        as mámoas. Outras, máis que preguntas, semellaban un requerimento de novas charlas e máis información: ...os túmulos eran enterramentos? ...pero entón canta xente vivía?... e como se relacionan con outros sitios
        da zona?...
        E sempre hai alguén máis pragmático: ...pero ides seguir escavando ou non?!



        Ao rematar, algúns quedaron a falar cos arqueólogos. Outros marcharon ao estilo "aí quedades".

        Logo aínda quedaron falando os arqueólogos, do mal que está a investigación, do difícil que é investigar e traballar... do lonxe que as veces se cae da casa...

        Foi o que deu a xornada, para falar catro boas cousas (e un funeral).... como a película.

        lunes, 20 de junio de 2011

        Charla sobre la intervención en el círculo lítico de Monte Lobeira



        Desde A Pedra do Encanto queremos invitaros a la charla que sobre la intervención en el círculo lítico y túmulos de Monte Lobeira impartirá el director de la actuación, Elías López-Romero (LaPa-CSIC).

        La charla será este viernes, día 24 de junio, a las 21:00 horas en la Casa de la Cultura de András, en el lugar de Cruceiro, András (Vilanova de Arousa).

        ¿Cómo llegar?
        En la carretera de Vilagarcía a Cambados, en los semáforos de Caleiro giramos a la izquierda, en dirección a "Mirador de Monte Lobeira". Seguiremos las indicaciones hacia el mirador hasta llegar a András, donde encontraremos una señal amarilla indicando "Oficina de Turismo". Allí debemos ir.

        martes, 17 de mayo de 2011

        A marxe sur de Arousa no Porto


        A semá pasada celebrouse en Poio o

        Achegáronse especialistas de dezasete países distintos. Entre as visitas do congreso, visitaron as áreas de arte rupestre de Campo Lameiro e a da Caeira (Poio). A arte rupestre da marxe sur de Arousa quedou fora da ruta. Non así, os albariños do Salnés.

        Xa fora das actividades previstas, e de xeito informal, acompañamos a coñecer os petroglifos de Xiabre a Ana Bettencourt, profesora de Prehistoria da Universidade do Minho (Braga, Portugal).

        Estudar e dar a coñecer o potencial arqueolóxico da marxe sur da ría de Arousa é un primeiro paso, tamén na preservación do patrimonio cultural e natural. Infelizmente na visita que fixemos esta mesma fin de semá a diversos xacementos da zona, puidemos comprobar que os montes que rodean o val do Con seguen a ser agredidos, "ancheando" as pistas con máquina ou abrindo novos viais, como os de recente apertura que cruzan o Monte Lobeira polo oeste.

        Na vontade de estudar, dar a coñecer e preservar, implicando nesta empresa a todos os sectores sociais, toca facer pequenas aportacións. No próximo fin de semá, presentaremos no Porto, no congreso Arqueología e Identidade: Problemáticas dunha Ciencia Interdisciplinar, unha comunicación titulada:

        Territorios Supralocales en la Prehistoria Reciente de Galicia: El caso del margen sur de la ría de Arousa (Pontevedra).

        É unha primeira presentación pública dos resultados dun proxecto de investigación integrado sobre o poboamento na Prehistoria Recente da marxe sur de Arousa, que está desenvolvendo Felix González, quen será o encargado de defendelo na palestra.

        Así que xa sabedes... do Monte Lobeira á Pedra do Encanto viaxan ao Porto.

        sábado, 14 de mayo de 2011

        Web da Comisión Cidadá pola Defensa do Patrimonio de Vilagarcía

        A Comisión Cidadá pola defensa do Patrimonio de Vilagarcía de Arousa ven de crear a súa páxina web. Parabéns polo nacemento desta nova plataforma dixital para a difusión e coñecemento que xurde polo interese dos propios cidadáns.

        Dende A Pedra do Encanto, facemos chegar os parabéns pola iniciativa. Esperamos poder colaborar nun futuro polo coñecemento, difusión e preservación do noso patrimonio.

        lunes, 25 de abril de 2011

        "La Alfarería entre Cultura y Naturaleza"


        Estes días que votamos a andar a plataforma ArqueoCUVI vinculada aos xacementos arqueolóxicos do campus da Universidade de Vigo, tamén andamos a revisar a información relativa aos xacementos da Prehistoria Recente das Rías Baixas.

        Neste contexto, temos que citar o magnífico e recente traballo de fin de máster de Wajari Velásquez Fernández, La Alfarería entre cultura y naturaleza: Estudio Tecnológico de la cerámica neolítica de la Provincia de Pontevedra, baixo a dirección da nosa colega Pilar Prieto e o titorado de J.N. Caamaño da USC. O traballo podedes consultalo on-line e descargalo en pdf.

        Citamos o seguinte párrafo da introducción: “…La presente investigación tiene como objetivo general: analizar los aspectos tecnológicos de la cerámica prehistórica neolítica en la provincia de Pontevedra (Galicia, España) en distintos tipos de contextos, a fin de obtener pautas de identidad social y/o significación cultural en el aprendizaje alfarero que permita contribuir a su caracterización estilística. A través de un enfoque teórico metodológico orientado en la tecnología alfarera, y sustentado por el desarrollo de las teorías antropológicas y arqueológicas de la arqueología del paisaje, antropología de la cultura material y la cadena tecnológica operativa de múltiples autores a lo largo de la historia de la arqueología, buscamos comprender en profundidad patrones de enseñanza alfarera en el neolítico de Galicia…

        Constitúe una importante achega ao coñecemento das sociedades da Prehistoria Recente. Wajari, con que xa temos colaborado neste blog no contexto do proxecto de Lobeira, ten na introducción do seu traballo diversos agradecementos que traducen para nós algo claro… a confirmación da necesidade de vincular e vehicular canais de transmisión de coñecemento entre os distintos sectores relacionados co mundo da arqueoloxía: administración, universidade, institutos de investigación, museos… e tamén as empresas.

        Os agradecementos de Wajari tamén levan os nomes individualizados de arqueólogos que teñen contribuído, a título persoal, dende o mundo empresarial, a que os resultados sexan coñecidos e difundidos no marco de traballos como este. Pero sería preciso que este marco de colaboración fora institucionalmente establecido... é a nosa opinión... para que o que son colaboracións "puntuais" recibiran o recoñecemento que merecen, e rematar con ese mito da fractura entre os chamadas "arqueólogos de investigación" e os das empresas... como si a arqueoloxía no fora sempre investigación.

        Unha nova achega e sobre todo, unha nova perspectiva de traballo. Os novos investigadores están a conseguir dar un pulo a unha arqueoloxía frecuentemente acurrunchada en grupos ou ghettos do saber, e cunha mirada por riba de prexuizos.

        Felicitamos moito tanto a Wajari como aos seus titores por este traballo e o animamos para continúalo na súa tese de doutoramento… a pesares de todos os obstáculos.

        miércoles, 6 de abril de 2011

        Bo peixe (carpa) e charla en Ribadumia

        Os colegas Roberto e Rafa atoparon á volta deste fin de semá que no Monte do Castro andaran á pesca de carpas. Mágoa.

        Arqueoloxía social...? ou maís ben solidaria (que me comentan no Facebook).

        Aínda así con todo, non se desaniman.

        O próximo 12 de Abril falarán sobre a Recuperación e posta en valor do Monte do Castro, na propia Casa de Cultura de Ribadumia.

        Dende ao Monte do Castro e doado albiscar no skyline Lobeira, o Monte Cabalo, e un pouco ao norleste, por riba da portela do Pousadoiro, o perfil do Castro da Gaiba (ou Xaiba) en Castrogudín. Quen sabe se polos túneles das lendas poideran pasar tamén as ideas...

        Quen sabe...

        jueves, 31 de marzo de 2011

        Al final de la Pasarela: el pleno

        En 1879 Marcelino Sanz de Sautuola descubría las pinturas de la cueva de Altamira, defendiendo un origen prehistórico para las mismas. La comunidad científica del momento, encabezada por el francés Émile Cartailhac, rechazó la idea de que las pinturas de Altamira fuesen prehistóricas. Pero en 1895 se descubrieron los grabados de Le Mouthe, en Francia. Se demostraba que ambos grabados eran prehistóricos. En 1902 E. Cartailhac escribió un artículo titulado "La gruta de Altamira: mea culpa de un escéptico", en que le daba la razón a Marcelino Sanz de Sautuola y reconocía la autenticidad de las pinturas de Altamira, corroborando su origen prehistórico. Pero Don Marcelino ya había muerto en 1888...

        Hoy, en un acalorado y tenso pleno municipal, se ha aprobado la puesta en valor de los restos de la pasarela de Vista Alegre. Once votos a favor (PP, IU e IVIL), siete en contra (PSOE) y tres abstenciones (BNG). Ojalá dentro de un tiempo yo tenga que ponerme en la piel de E. Cartailhac y reconocer mi error al posicionarme en contra de esta intervención. Ello significaría que la ventana arqueológica ha sido un éxito técnico, cultural, económico y, por lo tanto, social. Ojalá.

        viernes, 25 de marzo de 2011

        Al final de la Pasarela: ciudadanía, Comisión y Administración.

        Hacía ya algunos días que el tema de la Pasarela de Vista Alegre no ocupaba las portadas de los principales periódicos locales. Sin embargo, hoy regresa a la actualidad, convirtiéndose en el tema estrella del día.

        Los que somos lectores diarios de la prensa local sabemos que las noticias relacionadas con el Patrimonio no suelen ser habituales. No vamos a engañarnos: Vilagarcía nunca se caracterizó por situar al Patrimonio como eje vertebrador de la vida social, política, económica y cultural de la ciudad. Sin embargo, hace unos meses esta situación vivió un giro de 180 grados: a raíz de la destrucción de los bancos de Ravella nacía en Vilagarcía la Comisión Cidadá pola Defensa do Patrimonio. Como arqueólogo me pareció una iniciativa apasionante, por dos razones: por un lado, nacía en la sociedad vilagarciana la conciencia patrimonial que todo arqueólogo desea; y por otro lado la defensa de los bancos de Ravella reflejaba, a nivel social, una nueva concepción de lo que representa el Patrimonio. Me explico: el Patrimonio ya no es aquello que catalogan los arqueólogos, sino que el Patrimonio es el conjunto de los bienes culturales, materiales y morales, de una comunidad dada. Es cada comunidad la que decide que bienes valorar, convirtiéndolos en Patrimonio.

        La crisis de los bancos de Ravella precipitó la caída de Marcelino Abuín, a la sazón Concejal de Ordenación del Territorio. Quien haya seguido la vida política de la ciudad a lo largo de esta última legislatura sabrá que Marcelino Abuín nunca se caracterizó por no valorar el Patrimonio. Él es arqueólogo y, junto con muchos otros, a través de sus actuaciones (nos gusten más o nos gusten menos) y sus publicaciones ha sido una de las personas que más ha luchado por la recuperación de nuestro Patrimonio. En este caso concreto, el error del entonces concejal fue no escuchar a los ciudadanos. No entender el valor sentimental que para ellos tenían esos bancos. Empeñarse en derribarlos al margen de las demandas vecinales y, sobre todo, negarse a reconstruirlos. El proyecto de reforma del parque de Ravella era completamente legal. Se respetaban todos los elementos catalogados (los bancos no lo estaban). El error fue no tener en consideración las demandas vecinales.

        Cerrado este capítulo, nació uno nuevo, a raíz del descubrimiento de un trozo de la antigua pasarela que unía el convento de Vista Alegre con la actual iglesia parroquial. La Comisión pide su puesta en valor mediante una ventana arqueológica. Así se produciría una recuperación social de este elemento arqueológico que, además, funcionaría como factor dinamizador del comercio de la zona. Como arqueólogo, yo también tengo opinión: es cierto que técnicamente es posible construir la citada ventana, es cierto que los hallazgos forman parte de nuestro patrimonio arqueológico y que, por ello, son importantes y no deben ser destruidos. Sin embargo, sinceramente, creo que no merece la pena. Me explico: las ventanas arqueológicas tienen serios problemas de conservaciones (la condensación es verdadero problema, aunque parezca mentira). Además, la entidad de los restos no es la suficiente para llevar a cabo este tipo de actuación. A esto debemos añadir que la simple colocación de una ventana arqueológica no implica la recuperación social de los restos que deja a la vista, ya que debido a la escasa entidad de los restos hallados se haría imprescindible una explicación de lo que allí se observa. Tampoco debemos olvidar que todos los días ya estamos observando una parte de la pasarela (el puente de Vista Alegre). Por último, estoy completamente seguro que de este tipo de actuación no tendría el mínimo impacto en la economía de la zona. No funcionaría de elemento dinamizador (al igual que no funciona como tal la ventana arqueológica de Santiago de Compostela que nos muestra, nada más y nada menos, que un buen trozo de la muralla medieval de la ciudad, y a la que nadie hace caso).

        Si alguien me quiere escuchar, creo que el tema de la Pasarela se nos está yendo de las manos. La Comisión se está empeñando en recuperar este espacio, cuando la experiencia nos dice a todos los arqueólogos que este tipo de actuaciones nunca tienen futuro. Con su insistencia, corre el riesgo de autodeslegitimarse. Sin embargo, no estoy de acuerdo en hacer una enmienda a la totalidad a esta asociación porque su intención me parece correcta y necesaria. Si no me equivoco (que me lo desmienta si no la propia Comisión) esa intención es la siguiente: queremos que, por fin, en Vilagarcía el Patrimonio juegue un papel protagonista en la vida social y política de la ciudad. Y ello por dos razones: una, porque es nuestro Patrimonio y queremos disfrutarlo; y, dos, porque creemos que actuaría como elemento dinamizador de la economía de la ciudad.

        Si el espíritu es ese, estoy seguro de que la Comisión contará con el apoyo necesario para llevar a cabo sus aspiraciones. Aspiraciones que se deben llevar a cabo de forma positiva. Me explico: no se trata de denunciar cada caso particular que en un momento dado ocupe los titulares de los periódicos (que también), sino de sentarse en una misma mesa agentes sociales y administración y en ese escenario explicar las propuestas. Propuestas que se resumen en una: creemos y queremos que el Patrimonio juegue un papel destacado en la vida de la ciudad. Elaboremos un plan integral de puesta en valor de los principales elementos culturales de nuestra ciudad: túmulos, petroglifos, castros, iglesias, pazos, cruceiros, etc.

        Y todo ello desde el respeto y mediante el diálogo. Los insultos no conducen a ningún lugar y creo que la Comisión debería controlar su forma de expresarse a través de redes de amplio alcance social como es el Facebook. No es bueno reproducir las mismas formas del dimitido concejal que tanto se denunciaban.




        Simplemente por señalar algunas ideas, ese plan integral de puesta en valor podía comenzar por la señalización, como se ha hecho en otros ayuntamientos como Cuntis o Caldas, de los principales elementos de nuestro Patrimonio; y la posterior intervención sobre aquellos más representativos, como, por ejemplo, los castros Alobre y de a Xaiba, los petroglifos de alto das Sobreiras en Xiabre (foto de la derecha), los túmulos del Pousadoiro (en la foto de arriba las vistas desde uno de ellos), etc.





        También pueden dotarse de contenido cultural las rutas de senderismo que recientemente se ha inaugurado en el Monte Xiabre. El patrimonio natural siempre debe ir acompañado del patrimonio cultural. A modo de ejemplo, en el lugar donde nacen, en Pinar do Rei, al lado de la perrera municipal, hay un túmulo neolítico caído en el olvido (foto de la izquierda).

        Pero esto solamente son ideas sueltas que es necesario vertebrar a través de un verdadero plan integral de gestión del patrimonio de nuestra ciudad.



        Lo importante es no olvidar, como nos recuerda el arqueólogo Felipe Criado, que "la comprensión, diálogo y tolerancia intercultural son todavía posibles".

        martes, 15 de marzo de 2011

        Manuel e María

        Hai uns días visitei á miña nai na residencia que está nas Sinas. Ela xa non me recorda, pero aínda non perdeu a capacidade de responder ao contacto humano. Paseábamos polo corredor e achegáronse onda nos Manuel e María. Manuel coida de María, a súa dona andaluza, con enorme agarimo. Di que está peor do que él… andan por aí.

        Achegouse á miña nai e preguntoulle… ¿Carmiña, como estás Carmiña?... A miña nai deulle a cara e espetoulle un bico na meixela. Eu pensei… pois non leva aquí un ano e xa fixo amigos, a pesares de todo.

        Logo Manuel preguntoume…

        ¿cántos anos ten ela? …conteillo… Finalmente contoumo… o que quería contar… eu son da Illa, da Illa de Arousa. E sorría namentres mo contaba. Xa non está na Illa, pero a Illa segue na súa memoria, no que é.

        Os ritmos lentos acompañan os paseos dos habitantes daquela casa polas baldosas, pero levan a terra pegada aos pes.

        Por iso non entendo as políticas sociais. Xa non imos falar da tolemia dos papeis da famosa “dependencia”, ou das auténticas odiseas para facer os seguimentos dos procesos. Pero a última é que si un enfermo ten dereito a praza pública subvencionada, segundo a lei pode tocarlle en calquera da provincia. E esta adxudicación so ten conta da situación dos “individuos”, non das parellas.

        Agora pensen en Manuel e en María. Ámbolos dous son dependentes. A Manuel podería tocarlle en “terra seca” en Crecente e a súa dona a noventa kilómetros lonxe, en Lalín… a súa familia so tería que percorrer douscentos kilómetros cada vez que queira visitalos. Xa so de pensar na idea dáme arrepío.

        ¿Qué política social é esta? ¿A do desarraigo? ¿A do colocar as xentes doentes como quen reparte paquetes? ¿Qué fará Manuel sen María? ¿E María sen Manuel? ¿E quen lle dará bicos á miña nai?

        Hoxe tiña ganas de contar isto que é tamén antropoloxía. E tamén unha vez máis, recordar a labor da Asociación de Familiares de Enfermos de Alzheimer de Vilagarcía de Arousa, dos coidadores e de todos os voluntarios que traballan desinteresadamente en beneficio de outros. No mundo que temos creado o que resta é a humanidade. E humanidade nas políticas de xestión social é o que pedimos aos políticos. Xa que non hai diñeiro, alomenos humanidade.

        As fotos son do meu irmán Manuel Comendador, feitas en Punta Cavalo (Illa de Arousa). Van dedicadas a outro Manuel, o da Illa, por un bico agarimoso.

        domingo, 13 de marzo de 2011

        Vista Alegre na aula



















        O tema do Patrimonio Histórico e/ou Cultural é un tema difícil e complexo. O caso da pasarela de Vista Alegre e as múltiples informacións que os medios recollen dende hai días, representan un libro aberto sobre as polémicas, desacordos e plantexamentos no eido do chamado campo da Interpretación do Patrimonio. Fundamentalmente porque están sobre a mesa "valores", entendidos como relacións sociais, nun determinado contexto. Cada valor existe con respecto a outros valores, e non son absolutos, xa que son "creacións simbólicas derivadas de prácticas culturais arraigadas que existen só en forma inmaterial". Os valores se transmiten. Cada xeración lega á seguinte unha serie de valores e as relacións estruturais para entendelos. Polo tanto, a longo prazo, os valores se transforman.
        Nestes días coordino unha materia sobre a Difusión Directa, no Máster Universitario en Tecnoloxías para a Protección do Patrimonio Cultural Inmoble pola Universidade de Vigo. O "caso da pasarela de Vista Alegre" chegou á aula, por significativo e exemplificativo da viveza e puxanza social por estes temas, en toda a súa actual e íntegra complexidade.



        viernes, 25 de febrero de 2011

        Cita no CITA

        Boa parte das cidades europeas son resultado dun longo proceso de evolución histórica. Deste xeito se converten en espazos arqueolóxicos que precisan dunha xestión adecuada. Moitas veces, estes restos urbanos son tratados en intervencións puntuais, aínda que dende a profesión, se intenta traballar nun sentido más amplo e abranguer unha maior perspectiva.

        O concepto de Patrimonio Arqueolóxico Urbano comeza a debaterse en España cara a 1980, con congresos como o de Arqueoloxía das cidades modernas superpostas ás antigas celebrado en 1985. Neste congresos se dan a coñecer os modelos doutros países europeos e se da pulo a políticas adecuadas e innovadoras. Tamén é tempo de ver os problemas do Patrimonio Histórico nas normativas urbanas, que teñen que ver entre outras cosas, coas leis, como a Ley de Patrimonio Histórico ou a Ley del Suelo.

        Este é o caso de Pontevedra, que nos últimos anos ten feito un gran esforzo de recuperación, contextualización e difusión dos seu patrimonio arqueolóxico e histórico.

        As escavacións na Ponte do Burgo, que deron como resultado a aparición de dous novos miliarios, os restos da ponte medieval do Burgo, o malecón portuario do século XV e os restos da muralla do século XVI entre outros aspectos, pronto serán obxecto de posta en valor tamén. Estas escavacións se fixeron cara ao público, e incluso foi instalada unha pasarela para poder ver os traballos que se estaban desenvolvendo, coa creación do denominado Museo Efémero, que estivo aberto incluso pola noite.

        De suma importancia foron tamén as intervencións realizadas na contorna de Santa María, onde foron novamente atopados os restos das murallas, así como necrópoles semellantes á de San Bartolomé (na contorna do Teatro Principal) e Santo Domingo. Os estudos que está desenvolvendo Olalla López sobre estes restos antropolóxicos recuperados van permitir coñecer con máis detalle a vida da poboación do antigo burgo de Pontevedra na Idade Medieval e Moderna.


        Finalmente, foron atopados os restos do foso e a barbacana da fortaleza das Torres Arcebispais, derrubada en 1873, onde o ano pasado foi inaugurado o Centro Interpretativo das Torres Arcebispais de Pontevedra (CITA) que o pasado xoves visitamos cos alumnos da Diplomatura de Mestre de Educación Primaria da Facultade de Ciencias da Educación e do Deporte de Pontevedra (Universidade de Vigo).

        Quero destacar a labor de planificación e integración das actuacións por parte do arqueólogo municipal, Xoan Carlos Castro Carrera, a quen felicitamos dende o blog polos resultados obtidos. Tamén aproveitamos para agradecerlle a súa amabilidade desinteresada para acompañarnos en estas e outras visitas, así como a súa sempre boa disposición para todo o relacionado coa difusión do patrimonio arqueolóxico e cultural.

        Pontevedra é un exemplo claro de que os responsables dos conxuntos monumentais teñen que traballar coa axuda de plans de xestión: plans, políticas, procedementos, relacións con diversas institucións, conservación, restauración, actividades, difusión, marketing, servizos, seguridade, xestión económica, etc... todos son elementos importantes na "posta en valor", unha labor de grande complexidade pouco solucionable con precipitación e máis con diálogo, reflexión, traballo e planificación.

        Agora que Vilagarcía está en plena polémica sobre a conservación dos restos da Pasarela de Vistalegre, animo a todos a dar unha volta por Pontevedra e visitar os seus restos musealizados.


        Para a visitar o CIDAR:

        Rúa Mestre Matero, 1

        Tel: 986 090 677

        Visita previa reserva

        Luns a sábado: 10 a 14 e 16 a 19 h

        Domingos e festivos: 10 a 14

        Martes pechado



        Ver Pontevedra en un mapa más grande